حقوق عائلهمندی ازجمله مزایای خاصی است که صندوق‌های بیمه و بازنشستگی برای نیروی کار و بازنشستگان در جهت افزایش رفاه اقتصادی و متناسب‌سازی بودجه مالی آن‌ها همگام با نرخ تورم هر ساله تعیین می‌کنند و شامل مبالغی است که به واسطه تاهل و فرزندآوری به همسر و فرزندان بنابر شرایط خاصی تعلق میگیرد و پرداخت آن از طرف کارفرما برای کارگران مطابق با شرایط قانون کار صورت میگیرد. پرداخت این مزایا با توجه به وضعیت همسر، تعداد، جنسیت، سن فرزندان و همچنین وضعیت سلامت، تحصیل و توانایی اشتغال آن‌ها انجام شده و هرگونه تغییر در وضعیت تاهل و تکفل فرزندان در صورت مغایرت با قوانین حق عاقل‌مندی سبب قطع این مزایا می‌شود.
در قانون کار کشور دو اصطلاح تحت عنوان حق اولاد و حق عائلهمندی وجود دارد و اگر نحوه دریافت حقوق شما نیز با فیش حقوقی انجام می‌شود به احتمال زیاد این دو مولفه را مشاهده کرده‌اید؛ لذا توجه ویژه به حفظ بنیان و معیشت خانواده یکی از دلایل شکل‌گیری این دو اصطلاح است که در قانون کار به منظور رفاه بیشتر و تامین نیازهای خانواده شکل گرفتهاند. اگرچه این دو مورد شباهت‌هایی به یکدیگر دارند و هدف هردو مشترک است اما از نظر قانون کار با یکدیگر تفاوت‌های اساسی نیز دارند؛ بنابراین امروزه بسیاری از مشاغلی که تحت نظارت قانون کار هستند و از قوانین وزارت کار پیروی می‌نمایند این دو حق را نسبت به کارکنان خود اعمال می‌کنند.
حق اولاد و عائلهمندی تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی ازجمله ارگان موردنظر، نوع مشاغل و گروه‌های شغلی، سمت شغلی فرد، شرایط خانوار فرد شاغل و… است؛ لذا هر یک از این پارامترها به نحوی در تعیین مبلغ افزوده به حقوق مشمولان عائلهمندی و حق اولاد تاثیرگذارند. این دو امتیاز تحت شرایط خاص خود و بر اساس قوانین شفاف قانون کار به کارمندان و کارگران واجدشرایط تعلق می‌گیرند؛ بر این اساس به افراد شاغل دارای فرزند یا سرپرست خانواده، تضمینات و امتیازاتی تعلق میگیرد تا بتوانند شغل و کانون خانواده خود را به خوبی در کنار یکدیگر اداره کنند. اگرچه بسیاری از افراد حق عائلهمندی و اولاد را تنها در امتیازات مالی می‌بینند؛ اما در مشاغل مختلف این حقوق می‌تواند شامل امتیازات دیگری مانند: مراقبت از خانواده، تسهیلات و خدمات خانواده، مرخصی برای شبکه خانواده، مراعات زمانی و…. باشد. شناخته‌‌ترین امتیاز در مورد این دو حقوق به مزایای مالی و تاثیر آن بر حقوق دریافتی فرد شاغل تعلق میگیرد؛ درهرحال تاثیر مالی این امتیازات بر میزان حقوق دریافتی فرد شاغل برای اکثر افراد بسیار حائز اهمیت است.
سوالات بسیار متعددی در مورد این حقوق برای افراد وجود دارد؛ برای مثال حق اولاد و عائلهمندی چیست؟ به چه افرادی تعلق میگیرد؟ میزان آن چگونه مشخص می‌شود؟ تحت چه شرایطی لحاظ می‌شود؟ آیا برای بازنشستگان هم وجود دارد؟ و… باتوجه به اهمیت این موضوع و سوالات متداولی که درباره آن وجود دارد قصد داریم که در ادامه مفصلا به جوانب مختلف حق عائلهمندی و اولاد بپردازیم و این موضوع که مزایای عائلهمندی به چه کسانی و تحت چه شرایطی تعلق میگیرد را بررسی خواهیم کرد.
حق اولاد چیست؟
در قانون کار و در مشاغل مختلف به امتیازات و تسهیلاتی که به فرزندان فرد شاغل تعلق میگیرد حق اولاد گفته می‌شود؛ فرد شاغلی که دارای فرزند است تحت شرایط مشخص می‌تواند از حق اولاد بهره‌مند باشد. به طور کل حق اولاد می‌تواند شامل امتیازات مالی در حقوق فرد، بیمه سلامت، تسهیلات و تخفیفات تحصیلی یا هرگونه امتیاز مالی و رفاهی دیگری باشد که در قانون کار برای حمایت از رشد و پیشرفت فرزندان تحت تکلف در نظر گرفته می‌شود. حق اولاد تحت شرایط و قوانین خاصی به فرزند یا فرزندان فرد شاغل تعلق میگیرد و در صورتی که وضعیت تکفل و شرایط سنی، سلامت و تحصیلی فرزندان مطابق با قوانین باشد، حق اولاد به آن‌ها تعلق میگیرد که این مزایا تابع قوانین یا فاکتورهای زیر است.
- فرد شاغل به مدت حداقل ۲ سال تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی باشد.
- حق اولاد به فرزندان پسر تا سن ۱۸ سالگی تعلق میگیرد (در صورتی که پس از ۱۸ سالگی کماکان در حال تحصیل باشد و وارد بازار کار نشود و یا به دلایل پزشکی فاقد شرایط کار باشد همواره حق اولا به فرزند پسر تعلق میگیرد)
- حق اولاد تا پیش از ازدواج و در هر سنی به فرزندان دختر تعلق میگیرد (حتی در صورتی که فرزند دختر پس از متارکه تحت تکلف والدین شاغل خود باشد حق اولاد مجددا به او تعلق میگیرد)
یکی از نکات مثبت در مورد حق اولاد این است در صورتی که زن و شوهر هردو در یک مکان مشترک یا متفاوت در حال کار باشند هردو از حق اولاد بهره‌مند خواهند بود. در موردی دیگر بر اساس قانون مصوب، زنان شاغل، بازنشسته یا وظیفه بگیری که مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری هستند؛ در صورتی که به دلیل نداشتن همسر یا معلولیت و از کارافتادگی او سرپرست خانوار باشند؛ می‌توانند از مزایا و کمک هزینه اولاد نیز برخوردار شوند. نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که در شرکت‌ها و مشاغل خصوصی تنها حق اولاد وجود داشته و حق عائلهمندی به صورت مجزا وجود ندارد اما در ارگان‌های دولتی حق اولاد مجزا از عائلهمندی است و هر یک از این مزایا به طور مجزا در فیش حقوقی مندرج شده‌اند.
قانون حق اولاد تامین اجتماعی
سازمان تامین اجتماعی یکی از نهادهایی است که در پوشش بیمه و تامین حق اولاد دخالت دارد؛ در واقع افرادی که در نهادهای خصوصی یا دولتی تحت اشتغال هستند در صورتی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی و دارای فرزند باشند؛ با دارا بودن شرایط مشخص از حق اولاد بهره‌مند می‌شوند. بر اساس قانون حق اولاد تامین اجتماعی در صورتی که زن و مرد شاغل در مراکز دولتی یا خصوصی تحت بیمه تامین اجتماعی باشند؛ بر اساس تعداد فرزندان خود از حق اولاد بهره‌مند می‌شوند. طبق مقررات قانون کار که سازمان تامین اجتماعی نیز از آن‌ها پیروی می‌کند؛ تمام کارمندان یا کارگران زن و مرد تحت بیمه، باید از مزایای مالی تحت عنوان حق اولاد برخوردار باشند.
بخش‌نامه حق اولاد
بر اساس بخش‌نامه جدید تصویب شده از سمت شورای عالی کار که با حضور سه گروه دولت، کارگر و کارفرما تنظیم می‌شود؛ مستند به ماده ۸۶ و ۸۷ قانون تامین اجتماعی و با نظر به قانون جوانی جمعیت حداقل دستمزد پایه روزانه کارگران مشمول قانون کار معادل ۱.۷۶۹.۴۲۸ ریال است. بر همین اساس حق اولاد معادل سه برابر حداقل دستمزد روزانه یعنی ۵.۳۰۸.۲۸۴ تعیین می‌گردد؛ لذا این مبلغ برای هر فرزند به صورت جداگانه اعمال می‌شود؛ البته مشروط به اینکه فرزندان از شرایط ذکر شده برخوردار باشند.
حق اولاد به چه کسی تعلق میگیرد؟
یکی از سوال‌های متداولی که در این باره و همیشه وجود دارد این است که حق اولاد به چه کسی تعلق میگیرد؟ ابتدا بدانید که بر اساس بخش‌نامه‌های جدید قانون کار و تامین اجتماعی چه مقررات و شروطی برای حق اولاد در نظر گرفته شده. به طور کلی حق اولاد یکی از حقوق اساسی در اکثر کشورها است که به والدین قانونی شاغل، به واسطه داشتن فرزندان واجدشرایط تعلق میگیرد؛ این حق که شامل کمک‌هزینه مالی، امتیازات و تسهیلات رفاهی است اولاد زیر ۱۸ سال را شامل می‌شود.
در بسیاری از قوانین حق اولاد به عنوان حقی الزامی و مهم جهت حفظ سلامت و رفاه کودکان تصریح شده و اگرچه این حق به والدین پرداخت می‌شود؛ اما به کودکان تعلق میگیرد و والدین مسئولیت دارند که از این مزایای مالی و تسهیلات جهت تامین و رفاه کودکان استفاده کنند. به طور طبیعی حق اولاد به مردان و زنان شاغل تحت پوشش بیمه که دارای فرزند تحت تکلف هستند تعلق میگیرد؛ این حق که شامل کمک‌هزینه مالی و تسهیلات رفاهی است به فرزندان زیر ۱۸ سال یا فرزندان بزرگسال دارای مشکلات جسمی و ذهنی، مشکل روانی و اجتماعی، اولادی که توانایی داشتن فرزند ندارد و… تعلق میگیرد.
حق اولاد به چه سنی تعلق میگیرد؟
در حالت عادی حق اولاد به فرزندان پسر تا سن ۱۸ سالگی و به فرزندان دختر تا پیش از ازدواج تعلق میگیرد؛ البته در صورتی که فرزند پسر پس از ۱۸ سالگی مشغول به ادامه تحصیل و شاغل نباشد این حق تا ۲۵ سالگی به او تعلق میگیرد. اگر هر یک از فرزندان پسر یا دختر به علت مشکلات جسمی، روحی، ذهنی و… توانایی استقلال مالی و فعالیت اجتماعی را نداشته باشد تا زمانی که تحت تکفل والدین شاغل خود است شامل حق اولاد است. سن حق اولاد در بسیاری از کشورها سن قانونی، یعنی ۱۸ سال است البته این سن در برخی کشورها ۲۱ سال بوده و در کشور ما نیز مبنای سن برای حق اولاد در حالت عادی تا هجده سالگی است.
حق اولاد فرزند سوم
مسئله دیگری که در این باره وجود دارد این است که حق اولاد به چند فرزند یا در واقع تا فرزند چندم تعلق میگیرد؟ آیا هرچقدر که تعداد فرزندان افزایش یابد حق اولاد شامل تمام فرزندان می‌شود؟ تا سال ۱۳۹۴ حق اولاد یا عائلهمندی در ارگان‌های دولتی تا فرزند سوم و در بخش‌های خصوصی تنها تا دو فرزند تعلق می‌گرفت؛ پس از آن بر اساس قوانین حمایت از افزایش جمعیت این محدودیت‌ها لغو شد.
اکنون بر اساس مصوبه‌های جدیدی که در راستای حمایت از کودکان و رشد جمعیت اتخاذ شده‌اند، محدودیت تعداد فرزندان از بین رفته و حق اولاد به تمام فرزندان مشمول شرایط کارمندان و کارگران زن و مرد تعلق میگیرد. بر اساس اصلاح قانون تنظیم جمعیت خانواده که از سال ۱۳۹۲ لازم‌الاجرا شد؛ محدودیت‌های مربوط به تعداد فرزندان در ارتباط با حق اولاد در قانون کار لغو شد. با این اصلاحات، طبق ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی که در آن محدودیت تعداد فرزندان ذکر شده نیز اصلاح و به این ترتیب تمام فرزندان واجدشرایط می‌تواند از امتیازات حق اولاد بهره‌مند باشند.
نحوه محاسبه حق اولاد چگونه است؟ (مبلغ حق اولاد ۱۴۰۲)
اکنون که مشخص شد منظور از حق اولاد چیست و به چه افرادی تعلق میگیرد؛ توجه به نحوه محاسبه این مزایا نیز در حساب مبلغ واریزی به ازای شرایط خانواده نیز می‌تواند اطلاعات دقیق و صحیحی از مزایای دریافتی به مخاطب انتقال دهد. همانطور که گفته شد حق اولاد بر اساس حداقل حقوق روزانه مشخص می‌شود؛ البته پایه سنوات نیز که در قانون کار بخشی از حقوق ثابت است؛ برای حداقل دستمزد روزانه در نظر گرفته می‌شود. بر اساس ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری حق اولاد برای هر فرزند معادل ۲۰۰ امتیاز و برای عائلهمندی ۸۰۰ امتیاز است؛ در سال ۱۴۰۲ این ارقام به ترتیب ۱۴ و ۷۰ درصد ضریب سالانه حداقل حقوق است. بنابراین برای محاسبه حق اولاد در بخش‌های خصوصی و دولتی فرمول مشخصی وجود دارد؛ البته در بخش‌های دولتی ممکن است تفاوت‌هایی به چشم بخورد اما به طور کل حق اولاد طبق فرمول‌های زیر محاسبه می‌شود.
حق اولاد ۱۴۰۲ کارمندان
از آنجایی که حق اولاد به منظور تامین مالی فرزندان و متناسب‌سازی شرایط اقتصادی برحسب نیازهای روز فرزندان انجام می‌شود؛ لذا در سال ۱۴۰۲ نیز مصوبات حق اولا مطابق با شرایط روز، میزان تورم، بودجه و… تعیین می‌گردد. باتوجه به افزایش صورت گرفته پایه حقوق کارمندان در سال ۱۴۰۲ معادل ۷۰,۹۸۲,۸۴۰ ریال است؛ بر این اساس حق اولاد کارمندان باتوجه به حداقل حقوق سه روز کاری در تعداد فرزندان مشخص می‌شود.
حق اولاد ۱۴۰۲ کارگران
همانطور که اشاره شد حق اولاد معادل حداقل دستمزد سه روز کاری فرد در تعداد فرزندان است بنابراین باتوجه به اینکه پایه حقوق کارگری در قانون کار ۱۴۰۲ معادل ۵۳,۰۸۲,۸۴۰ است؛ بر این اساس حداقل دستمزد روزانه ۱,۷۶۹,۴۲۸ ریال است که حق اولاد هر فرزند برابر به دستمزد سه روز کاری است. در نتیجه حق اولاد طبق فرمول ذکر شده به صورت ۳ × ۱,۷۶۹,۴۲۸ = ۵,۳۰۸,۲۸۹ ریال تحت عنوان حق اولاد به ازای هر فرزند و ماهانه همراه با حقوق فرد واریز می‌شود.
حق اولاد بازنشستگان چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟
خوشبختانه حق اولاد تنها به کارمندان و کارگران درحال اشتغال مربوط نمی‌شود؛ بلکه به کارگران و کارمندان بازنشسته تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی نیز تعلق گرفته و فرزندان مشمول شرایط بازنشستگان نیز از حق اولاد برخوردار هستند. پرداخت حق اولاد یا عائلهمندی در دوران اشتغال و در شرکت‌های خصوصی بر عهده کارفرما است که در صورت امتناع از پرداخت، کارگر حق شکایت از کارفرما را دارد؛ اما در دوران بازنشستگی صندوق تامین اجتماعی یا صندوق بازنشستگی کشوری موظف به پرداخت حق اولاد فرد بازنشسته است.
بر اساس پایه حقوق معین بازنشستگان تامین اجتماعی که در سال جاری معادل ۶.۳۰۰.۰۰۰ ریال است؛ حق اولاد بابت هر فرزند معادل سه برابر حداقل دستمزد روزانه فرد بازنشسته است. حق اولاد بازنشستگان به تمام زنان و مردان بازنشسته تامین اجتماعی که دارای فرزند مشمول شرایط هستند تعلق میگیرد؛ لذا والدین شاغل نهادهای مختلف، در صورت دارا بودن فرزند مستحق دریافت حق اولا به تعداد فرزندان خود (درصورتی فرزند زیر ۱۸سال باشد یا بالای این سن و دارای عدم توانایی کار و کسب درآمد باشد) این مزایا را دریافت می‌کنند.
منظور از حق عائله مندی چیست؟
حق عائلهمندی یکی از حقوق‌های مالی و اجتماعی است که به منظور تحکیم بنیان خانواده و ارزش بر نیازهای روحی و اقتصادی والدین و فرزندان در بسیاری از حقوق‌های بین‌المللی، اجتماعی و قانونی مورد توجه و بررسی قرار میگیرد؛ لذا به منظور حمایت از اعضا در مواجهه با چالش‌ها و نیازهای مختلف معیشتی حق عائلهمندی تعریف و تعلق میگیرد و شامل حقوق زیر است.
- حقوق بیمه کارگر که متعلق به گروه کارگر بازنشسته‌ای است که حق بیمه خود را پرداخت نموده و یا به نحوی مستحق دریافت کمک‌های مالی جهت رفع نیازمندی‌های خود هستند.
- حقوق والدین در قبال جایگاه همسری نسبت به همدیگر یا نقش والدین نسبت به فرزندان نیز فاکتور اصلی حق عائلهمندی است و شامل حقوق‌های مربوط به ارث و وراثت مالی، حق زایمان مادران، حق کودک و حقوق والدین در زمینه نگهداری و تربیت فرزندان می‌شود.
- حقوق متعلق به جنبه‌های مالی خانواده که تقسیم اموال و دارایی، حقوق مشترک اعضا، امور مالیاتی، مدیریت مشترک اموال و حقوق اقتصادی اعضای خانواده را در برمی‌گیرد.
- حقوق مسکن نیز در حیطه حقوق عائلهمندی قرار گرفته و نیاز و حقوق اعضا در خصوص سکونت، نیاز مالی در زمینه اجاره بهای مستاجری و اسکان خانواده را شامل می‌شود.
به طور کلی کمک هزینه عائلهمندی با هدف تامین نیاز اعضای خانواده و ایجاد محیطی سالم و سازنده برای فرزندان و حمایت از زن و مرد در جایگاه همسر و والدین بوده و قوانین خاص خود را شامل می‌شود.
تفاوت حق اولاد و عائله مندی
در سیستم بازنشستگی تامین اجتماعی علاوه‌بر حق اولاد، فاکتور دیگری تحت عنوان حق عائله مندی نیز به منظور تامین بیشتر نیاز رفاهی و مالی اعضای خانواده بازنشستگان در نظر گرفته می‌شود؛ به این منظور اقداماتی در مسیر افزایش حقوق بازنشستگان صورت میگیرد و حق اولاد یا عائلهمندی اگرچه هر دو با هدف افزایش سطح رفاه خانواده اعمال می‌شوند؛ اما در تعیین مبلغ و نحوه اعمال هر یک از این موارد در فیش حقوقی بازنشستگان تامین اجتماعی یا صندوق کشوری تفاوت‌هایی وجود دارد.
حق اولاد: این حق تنها به فرزندان تعلق میگیرد و تاثیری بر وضعیت والدین ندارد و شامل پاداش و مزایایی است که به هر فرزند تعلق میگیرد و فرزندان را در زمینه مالی و حق رشد و توسعه در جامعه تا سنین و شرایط خاصی مورد حمایت قرار می‌دهد.
حق عائلهمندی: این حق یک فاکتور عمومی و شامل حال تمامی اعضای خانواده از والدین تا فرزندان است و مزایایی که به والدین و فرزندان تعلق میگیرد به عنوان مبالغی ثابت یا متغیر با افزایش یا کاهش تعداد و شرایط اعضای خانواده است به افزایش حقوق بازنشستگان و تامین بیشتر نیازهای مالی آن‌ها کمک می‌کند.
به طور کلی این دو فاکتور با هدف مشترک و نحوه محاسبه و مبالغ متفاوتی به فیش حقوقی بازنشستگان افزوده شده و مطابق با نرخ تورم و بودجه قانون کار هر ساله درصد مشخصی به میزان این حقوق رفاهی افزوده می‌شود.
حق عائله مندی در تامین اجتماعی و خدمات کشوری چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه حقوق عائلهمندی در تامین اجتماعی یا صندوق خدمات کشوری تابع فاکتورهای خاصی است و هر یک از این مولفه‌ها خود مقادیر متفاوتی دارند که با قرارگیری در فرمول محاسبه حق عائلهمندی سبب نوسان در میزان حقوق نهایی شده و مبلغ آن با توجه به شرایط کاری فرد بازنشسته و مبلغ کلی حقوق بازنشستگی خواهد بود.
حق عائله مندی= ۷۰ درصد × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا
این مبلغ که به طور ماهانه و همراه با حقوق مستمری به حساب بازنشستگان واریز می‌شود، برای مراکز خصوصی به همراه حق اولاد بوده و برای بازنشستگان نهادهای دولتی پارامتر جدایی از مستمری و فیش حقوقی را تشکیل می‌دهد و با دسترسی به هر یک از داده‌های فوق و قرار دادن آن‌ها در فرمول، حق عائلهمندی محاسبه می‌شود. به این منظور بر اساس آخرین فیش بازنشستگی حقوق مبنا را مشخص کرده و ضریب سالانه درصدی است که هر ساله و مطابق با مصوبات هیئت وزیران و قانون کار برای مشمولان عائلهمندی برحسب شرایط فرزندان، سن و تعداد فرزندان، حقوق بازنشستگی، حق همسر و… تعیین می‌شود و حاصل ضرب این دو مولفه بر هم حق عائلهمندی را مشخص می‌کند.
قوانین دریافت حق عائله مندی چیست؟
مطابق با شرایط کار و قوانین تامین اجتماعی یا صندوق کشوری، دریافت حق عائلهمندی مستلزم فاکتورهای خاصی است که هر یک از این قوانین انعطاف خاصی را در زمینه مبلغ و استحقاق دریافت کمک هزینه برای مشمولان فراهم نموده است.
قوانین عمومی: اولین فاکتور جهت دریافت حق عائلهمندی پرداخت حداقل دو سال (۷۲۰) روز حق بیمه است و در غیر این صورت بیمه شده مشمول دریافت این مزایا نمی‌شود؛ فرزندان تحت تکفل نیز دارای ۱۸ سال سن باشند (پسران بالای این سن باید مشغول به تحصیل بوده و یا دچار معلولیت یا عدم توانایی کار باشند) البته دختران تا زمان ازدواج شامل حق عائلهمندی می‌شوند.
قوانین خاص: همانطور که اشاره شد فرزندان معلول جسمی یا ذهنی بدون محدودیت سن و توانایی کار تحت تکفل والدین و مشمول حق عائلهمندی هستند؛ همچنین فرزندانی که به دلیل طلاق، فوت یا زندانی شدن والدین تحت تکفل فرد بیمه شده قرار می‌گیرند نیز مشمول این مزایای جانبی هستند.
نحوه درخواست: شخص واجدشرایط باید برحسب سازمان یا وزارتخانه‌ای که در آن فعال است و یا به بازنشستگی رسیده، با تکمیل مدارک لازم به سازمان تامین اجتماعی یا صندوق کشوری مراجعه کرده و مدارک مورد نیاز را ارائه دهد؛ که البته انجام این فرآیند به صورت آنلاین و از طریق ورود به سامانه رسمی هر یک از این نهادها نیز ممکن است. لذا با ارایه مدارک به صورت مراجعه حضوری یا ارسال از طریق اینترنتی توسط درگاه خدمات الکترونیک سازمان تامین اجتماعی یا صندوق کشوری، می‌تواند درخواست حق عائلهمندی خود را ثبت نماید (در صورت اخذ شرایط جدید توسط هر یک از این سازمان‌های بیمه کننده، ارسال مدارک جدید به شعب مربوطه الزامی است)
مدارک لازم: اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه کاربر بیمه شده یا بازنشسته و همسر، اصل و کپی کارت ملی فرزندان تحت تکفل (کارت ملی در سن قانونی) لازم است، اصل و کپی گواهی اشتغال به تحصیل برای فرزندان تحت تکفل بالای ۱۸ سال، اصل و کپی گواهی از سازمان بهزیستی برای فرزندان معلول ارائه شود.
حق عائله مندی همسر چقدر است؟
حق عائلهمندی در صورتی به همسر بیمه شده یا بازنشسته تعلق میگیرد که همسر، فاقد شغل و بیمه باشد و بیمه شده نیز حداقل ۷۲۰ روز سنوات حق بیمه خود را پرداخته نموده باشد؛ لذا این حق هر ساله و همگام با طرح متناسب‌سازی حقوق دریافتی با مخارج زندگی، دستخوش افزایش درصدی شده و در سال ۱۴۰۲ نیز با افزایش ۵۰ درصدی حق عائلهمندی، مبلغ این مزایا برای همسران به ۹۰۰ هزار تومان افزایش یافت. با این وجود برای تعیین حق عائلهمندی فاکتورهای مختلفی تاثیرگذار‌اند و با توجه به سابقه کاری و حوزه کاری، مبلغ درآمد کسب شده، تعداد و شرایط فرزندان و… ممکن است حق با نوساناتی روبرو شود؛ به طور مثال تعداد فرزندان در ضریب افزایش کمک هزینه حق عائلهمندی (حق اولاد) تاثیر داشته و این مزایا ممکن است در هر که خانواده برحسب وضعیت فرزندان مبلغ متفاوتی باشد.
حق همسر در فیش حقوقی
حق همسر که بخشی از حق عائلهمندی است در فیش حقوقی به صورت ردیفی جداگانه و تحت عنوان حق عائلهمندی همسر قید می‌شود و بنابر وضعیت کاری و سطح درآمد بیمه شده به صورت درصدی از حقوق دریافتی برای تامین رفاه، حقوق مادی، احترام به جایگاه و زحمات همسر داری، رفع نیاز‌ها و ایجاد رفاه همسران در فیش حقوقی منعکس می‌شود. مبلغ حق همسر با توجه به قوانین بیمه تامین اجتماعی یا صندوق کشوری هر ساله درصدی افزایش داشته و مبلغ حقوق دریافتی فرد نیز در تعیین این مزایا نقش دارد؛ لذا درج جداگانه حق همسر در فیش حقوقی جهت خدمات رفاهی، بیمه سلامت، بیمه تکمیلی و… ارائه می‌شود.
چه کسانی می توانند حق عائله مندی را دریافت کنند؟
با کلیت و هدف از پرداخت حق عائلهمندی آشنا شدیم و از آنجایی که این حقوق اجتماعی و مالی وابسته به افراد بیمه شده یا بازنشسته دارای خانوار است؛ لذا در مرحله اول متعلق به افرادی است که سرپرست خانواده بوده و همسر و فرزند تحت تکفل دارند. به طور کلی نیروی کار (کارمند و کارگر) که ۷۲۰ روز سابقه بیمه خود را واریز نموده‌اند و یا گروه بازنشستگان تامین اجتماعی و صندوق کشوری در لیست مشمولان قرار گرفته و زنان شاغلی که به هر نحوی همسر آن‌ها شاغل نیست (از کار افتادگی، معلولیت، بد سرپرستی، مشکلات پزشکی، فوت) مسئولیت زندگی را برعهده دارند نیز مستحق دریافت حق عائلهمندی هستند.
در گذشته عائلهمندی به بازنشستگان تعلق نمی‌گرفت و از سال ۱۳۷۱ پیشنهاد حق عائلهمندی توسط سازمان تامین اجتماعی به هئیت وزیران ارائه و پذیرفته شد و گروه‌های بازنشستگی زیر نیز مشمول دریافت حق عائلهمندی شدند.
- مردان بازنشسته و از کار افتاده کلی که دارای همسر رسمی و در قید حیات هستند (البته پرداخت این مزایای جنبی به این گروه اگر دارای همسر شاغل باشند بلا مانع است)
- زنان بازنشسته و از کار افتاده کلی که همسر ندارند و یا فرزندان پسر زیر ۱۸ سال دارند (در صورت سن بیشتر فرزند پسر باید در حال تحصیل بوده و یا دچار عدم توانایی کار باشد) اما فرزندان دختر تا سن ازدواج مشمول این مزایا هستند.
نکته: زنان بازنشسته تنها با شرط نداشتن همسر مستحق دریافت حق عائلهمندی نبوده و در صورتی که طبق تایید کمیسیون‌های مربوطه گواهی شود که زن تنها سرپرست و مسئول هزینه‌های فرزندان است برای دریافت حق عائلهمندی مورد تایید محسوب می‌شود.
حق عائله مندی به چه کسانی تعلق میگیرد؟
این مزایا که به افراد کارگر و شاغل دارای خانواده در جهت افزایش سطح رفاه اقتصادی و تامین بهتر و بیشتر مایحتاج همسر و فرزندان تعلق میگیرد منوط به شروطی است که مطابق با قانون کار، قانون گذاری تامین اجتماعی و صندوق کشوری تعیین می‌شوند و بر اساس قوانین جاری مشمول افراد زیر می‌شود.
- افراد و کارپذیران متاهل یا دارای فرزندی که به واسطه قانون کار استخدام و جذب شده‌اند.
- بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی (نیروی فعال کاری یا بازنشستگان)
- فرزندان پسر زیر ۱۸ سال (فرزندان پسر بالاتر از ۱۸ سال در حال تحصیل یا دارای معلولیت و عدم توانایی کسب درآمد)
- فرزندان دختر تا سن ازدواج (فرزندان دختر پس از طلاق که فاقد حقوق بوده و مجددا تحت تکفل والدین هستند)
- زنان مطلقه که سرپرستی نداشته و یا خود تنها سرپرست فرزندان هستند.
- کارمندان دارای خانواده‌ای که شامل قانون مدیریت خدمات کشوری هستند.
این امتیاز که در راستای تحقق عدالت اجتماعی اقشار مختلف جامعه که مشمول دریافت حق عائلهمندی هستند تعریف و اجرا شده؛ تا گروه‌های کارگر و کارمند با رفاه بیشتری همراه با تورم هر ساله مایحتاج خود و اعضای تحت تکفل را تامین کنند و این مزایا در صورتی قطع می‌شود که عوامل زیر برای فرد پیش بیایند.
- حذف هر یک از شرایط خاص یا عمومی سبب قطع حقوق عائلهمندی می‌شود.
- فوت شخص بیمه شده یا بازنشسته
- ازدواج یا اشتغال فرزندان تحت تکفل
- اشتغال همسر بیمه شده و کسب درآمد
شرایط دریافت حق عائله مندی
پیش از این به شرایط کلی دریافت حق عائلهمندی اشاره کردیم و بر اساس این فاکتورها شخص بیمه شده یا بازنشسته از این مزایا بهره‌مند شده و در صورت تغییر قوانین یا از دست دادن هر یک از شرایط الزامی، احتمال قطع شدن حق عائلهمندی وجود دارد؛ لذا اگر وضعیت عائلهمندی تغییر نماید نوساناتی در این مزایا به وجود می‌آید به طور مثال: افزایش تعداد فرزندان، استقلال مالی فرزندان، ازدواج فرزندان، اشتغال، طلاق یا فوت همسر نیز از عوامل موثر بر دریافت یا تغییر در نحوه حق عائلهمندی هستند.
۱- بیمه ۷۲۰ روز کاری
اولین و مهمترین شرط استحقاق حق مزایای عائلهمندی پرداخت حداقل ۷۲۰ روز حق بیمه توسط شخص متکلف خانواده است و در صورتی که سابقه بیمه او کمتر از این زمان باشد؛ واجد شرایط دریافت مزایای عائلهمندی نیست و لایحه جایگزینی ۳۰ روز حق بیمه به جای ۷۲۰ روز نیز تصویب نشده و برخی از مراجع به اشتباه آن را یک طرح اجرایی بیان می‌کنند. این زمان که معادل دو سال حق بیمه محسوب می‌شود به صورت سنوات پرداختی متوالی یا نامتوالی نیز قابل قبول بوده و برای محاسبه این ۷۲۰ روز تمام سوابق بیمه، بیمه خدمتی، بازنشستگی و… فرد را بررسی می‌کنند و تمامی سوابق نیز شامل بیمه اجباری، بیمه اختیاری، بیمه روستایی، بیمه عشایری است.
۲- سن فرزندان مذکر کمتر از ۱۸ سال باشد یا مشغول به تحصیل باشند؛
به طور کلی تمامی فرزندان زیر هجده سال بدون هیچ محدودیتی و فاقد از دیگر شروط، مستحق دریافت این مزایا هستند؛ اما فرزندان مذکر از سن ۱۸ سالگی به بعد در صورتی واجدشرایط حق عائلهمندی یا حق اولا هستند که مشغول تحصیل بوده و یا به دلیل کم توانی جسمی یا ذهنی قدرت اشتغال، استقلال و کسب درآمد ندارند. همچنین پسران بالای هجده سال و مشغول به تحصیل باید از موسسه‌های آموزش و مراکز دانشگاهی رسمی گواهی اشتغال به تحصیل را دریافت و ارائه دهند و گواهی تشخیص و تایید معلولیت نیز باید از طرف سازمان بهزیستی برای فرزند ناتوان صادر شود تا این دو گروه از اولاد مذکور مشمول دریافت حق عائلهمندی شوند.
۳- سن فرزند بالای ۱۸ سال باشد اما به دلیل بیماری قادر به کار نباشند؛
علاوه‌بر فرزندانی که دارای عدم سلامت جسمی یا ذهنی هستند؛ قوانین کار در سازمان تامین اجتماعی و صندوق کشوری نیز شرایطی را برای فرزندان بیمار در نظر گرفتهاند و این گروه را از مزایای مالی جهت تامین مایحتاج و رفاه اقتصادی بهره‌مند نموده و آن‌ها را با افزودن مبالغی بر حقوق بیمه‌شدگانی که تکفل آن‌ها را برعهده دارند مورد حمایت قرار می‌دهد. برای دریافت حق عائلهمندی لازم است تا گواهی پزشکی معتبر و مورد تایید کمیسیون‌های تحت نظر سازمان‌های بیمه کننده را ارائه دهند و در صورتی گواهی شود که فرزند دارای بیماری خاصی بوده و نیازمند حمایت مالی برای معیشت باشند؛ آن‌ها را مورد حمایت مالی قرار می‌دهند.
۴- کارپذیرانی از این امتیاز برخوردار می‌شوند که تحت شمول قانون کار قرار می‌گیرند؛
همانطور که می‌دانید تمامی شاغلین اعم از زن و مرد تحت پوشش بیمه سازمان تامین اجتماعی قرار نمی‌گیرند و گروه‌هایی مانند نیروهای مسلح و… نیز صندوق‌های بیمه خاص خود را دارند؛ لذا قانون کار که مجموع مقررات تنظیم کننده روابط بین نیروی کارگر و کارفرما است، حق عائلهمندی را هم مانند ساعت کار و شرایط کار را تنظیم می‌کند.
لذا شاغلین مراکز خصوصی مانند کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، شرکت‌ها و… که مطابق با شرایط قانون کار استخدام می‌شوند تحت پوشش بیمه اجباری تامین اجتماعی بوده و شاغلین این گروه جزو مشمولین قانون کار قرار دارند لذا در صورت تکفل همسر و فرزندان، مستحق دریافت حق عائلهمندی هستند که مبلغ این مزایا هم هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود.
۵- اگر زن و شوهری به صورت همزمان از شرایط قانونی لازم برخوردار باشند؛ باید این امتیاز به هر کدام از آن‌ها به صورت
با توجه به اینکه پرداخت حق عائلهمندی به کارگران توسط کارفرما انجام می‌شود؛ هر گونه کوتاهی و عدم پرداخت از سمت او قابل شکایت و پیگیری است؛ لذا پرداخت عائلهمندی به زن و شوهری که هر دو در یک محیط شاغل هستند باید به طور مجزا انجام شده و کارفرما حق محروم نمودن هیچ زوجی از این مزایا را ندارد. حالت دوم نیز مرتبط با زن و شوهر شاغل در محیط‌های مجزا است و در این صورت نیز هر دو مستحق دریافت مزایای جانبی عائلهمندی هستند؛ البته در حالتی که وضعیت آن‌ها مطابق با قوانین مندرج در ماده ۸۶ تامین اجتماعی باشد و فرزندان نیز وضعیت مورد تاییدی برای دریافت عائلهمندی را دارا باشند.
حق عائله مندی بیمه تامین اجتماعی به چه کسی تعلق میگیرد؟
بر اساس شرایط قانون کار در این زمینه کارپذیرانی از حق عائلهمندی تامین اجتماعی برخوردار می‌شوند که در مرحله اول توسط قرار داد کار استخدام شده و در مرحله دوم حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت حق سنوات را دارا باشند. قانون کار نیز یک نوعی قرارداد مکتوب یا شفاهی است که در سال ۱۳۹۴ و توسط قانون‌گذاران به عنوان قانون کار تعریف و تصویب شد تا به تنظیم دقیق حقوق کارفرما و کارپذیران پرداخته و تمام شرایط طرفین را در خود جای می‌دهد. لذا حق عائلهمندی از مهمترین موضوعاتی است که توسط قانون کار برای افراد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی نیز تعیین شده و با مشخص کردن تمامی حقوق کارگران در زمینه عائلهمندی و منعقد شدن قرار داد، کارفرما را به پرداخت این مزایا به تمامی کارگران واجدشرایط موضف می‌کند.
قانون حق عائلهمندی بازنشستگان تامین اجتماعی
در گذشته حق عائلهمندی تنها به نیروی کار فعال و مطابق با شرایط ذکر شده تعلق می‌گرفت و محدودیت تعداد فرزندان نیز وجود داشت و تنها به دو فرزند مزایای جانبی تعلق می‌گرفت و سپس علاوه‌بر کارکنان، نیروی بازنشسته نیز برای دریافت حق عائلهمندی مورد تایید و حمایت قرار گرفتند.
- اگر مرد بازنشسته به علت بیماری یا کهولت سنی به طور کلی دچار از کار افتادگی شود و همسر رسمی او در قید حیاط باشد.
- زنان بازنشسته‌ای که همسر آن‌ها فوت شده یا طلاق گرفتهاند و تایید شود که سرپرستی فرزند و مسئولیت زندگی کاملا برعهده زن است.
- مورد بعدی حق عائلهمندی زنان بازنشسته‌ای است که فرزند یا فرزندان پسر آن‌ها کمتر از ۱۸ سال سن داشته و یا سن بالاتری دارند اما به دلیل بیماری یا معلولیت توانایی استقلال مالی و کسب درآمد ندارند.
- زوجین بازنشسته‌ای که هر دو در یک محیط مشترک یا مجزا شاغل باشند مستحق دریافت عائلهمندی هستند؛ لذا در صورت داشتن فرزند نیز حتی اگر سرپرستی فرزند برعهده یکی از آن دو باشد باز هم مطابق با ماده ۸۶ و ۸۷ تامین اجتماعی مشمول مزایای عائلهمندی می‌شوند.
تمامی این قوانین مشروط به این است که فرد بازنشسته از بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی بوده و مطابق با شرایط بازنشستگی این سازمان به دوره عدم اشتغال و دریافت حقوق مستمری رسیده باشد و سپس بر اساس وضعیت تاهل و فرزندان مشمول حق عائلهمندی بازنشستگان می‌شود.
مبلغ حق همسر بازنشستگان تامین اجتماعی
افرادی که شرایط کاری و تکفل آن‌ها مطابق با قانون کار تامین اجتماعی باشد از حمایت عائلهمندی برخوردار بوده و دولت نیز برحسب بودجه، شرایط کاری بازنشستگان، وضعیت اولاد، میزان حقوق بازنشستگی و… هر ساله درصد نرخ این مزایای جانبی را افزایش داده و به منظور متناسب‌سازی معیشت زندگی بازنشستگان در سال ۱۴۰۲ حق اولا را ۱۲۵ درصد افزایش داده و از ۴۰۷ هزار تومان به ۹۱۷ هزار تومان رسانده است. به طور کلی و در جهت تامین اقتصادی خانوارهای بازنشسته در سال جاری به نسبت سال گذشته افزایش حقوق بازنشستگی برای حداقل بگیران مستمری ۲۷ درصد و سایر سطوح ۲۱ درصد را به همراه داشتند؛ لذا بخشی از این افزایش شامل حق عائلهمندی و حق اولا نیز بوده و برحسب فرمول افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی این مزایای جانبی هم افزایش یافته است.
قانون حق عائله مندی بازنشستگان کشوری
ابتدا لازم است که بدانید صندوق بازنشستگی کشوری نیز یک نهاد دولتی در خصوص بیمه و پرداخت حق مستمری است و در کنار پرداخت حقوق مبنا به مشمولان، حق عائلهمندی را هم به افراد تحت پوشش خود پرداخت می‌کند و در صورتی فرد بازنشسته مشمول دریافت این کمک هزینه است که مطابق با قوانین زیر واجدشرایط باشد. در شرایط عمومی و بنابر قانون ۸۶ مدیریت خدمات کشوری فرد باید جزء گروه بازنشستگان صندوق کشوری بوده و دارای همسر و فرزندان تحت تکفل باشد؛ همسر مذکور نیز باید فاقد درآمد و اشتغال باشد و داشتن شرایط خاص و مطابقت با قوانین زیر برای دریافت این حقوق الزامی است. در سال جاری با هدف تحقق رفاه بازنشستگان تحت پوشش، صندوق کشوری نیز بر اساس نرخ تورم و امکان تامین نیازهای زندگی خانواده‌های تحت تکفل، افزایش ۵۰ درصدی حق عائلهمندی را به همراه داشتیم و این درصد برای تامین یکسان مخارج زندگی برحسب تورم سالانه محاسبه و افزوده می‌شود.
بازنشستگان مرد از کار افتاده
مردان شاغل بیمه شده در صندوق کشوری اگر به دلایل مختلفی مانند: حادثه و آسیب جسمی، بیماری و… از توانایی ادامه کار و کسب درآمد منع شوند مشمول دریافت عائلهمندی بازنشستگان کشوری هستند. این افراد با ۱۰ سال سابقه بیمه در مشاغل سخت و زیان آور یا ۲۰ سال سابقه بیمه در مشاغل عادی و در سنین ۵۰ و ۶۰ سالگی مشمول از کار افتادگی و مستحق دریافت مزایای جانبی می‌شوند. حق عائلهمندی برحسب نیز برحسب نوع از کارافتادگی مشخص می‌شود؛ در حالت از کارافتادگی کلی فرد توانای کار و کسب درآمد خود را کاملا از دست داده‌اند و از کارافتادگان جزئی نیز بخشی از توانایی فعالیت خود را از دست داده‌اند و یا در برخی از انواع فعالیت‌ها قادر به انجام کار نیستند.
بازنشستگان زن، شوهر نداشته باشند؛
زنان بازنشسته تحت پوشش صندوق بیمه کشوری نیز در صورتی که به علت فوت یا طلاق، شوهر نداشته باشند مشمول بازنشستگی و مزایای جانبی این نهاد بوده و حق عائلهمندی، حق اولا، کمک هزینه مسکن و… را دریافت می‌کنند. همچنین زنان بازنشسته صندوق کشوری در صورت نداشتن همسر و سرپرستی فرزند، مستحق کمک هزینه‌های جانبی بوده و این وضعیت منوط به حق عائلهمندی به تعداد یک فرزند بوده و باید گواهی شود که تمامی مسئولیت و مخارج فرزند نیز تحت تکفل مادر است. صندوق بازنشستگی کشوری با تایید وضعیت همسر و فرزند زن بازنشسته، او را به منظور تامین مایحتاج و رفاه اقتصادی مورد حمایت خود قرار داده و ماهانه مبلغی مساوی با حق عائلهمندی زنان شاغل را به او پرداخت می‌کند.
اگر سن پسر زن، کمتر از ۱۸ سال باشد؛
بازنشستگان کشوری که فرزند تحت تکفل آن‌ها پسر باشد تا سن هجده سالگی بدون هیچ محدودیتی مستحق دریافت حق عائلهمندی بوده و مشمول دریافت این مزایا به تعداد یک فرزند هستند.
در صورتی که سن پسر بازنشستگان زن، بیشتر از ۱۸ سال باشد اما به دلیل، بیماری قادر به کار کردن نباشند؛
استثنای دیگری که صندوق بازنشستگی کشوری برای بازنشستگان زن دارای فرزند پسر با سن بالاتر از ۱۸ سال قرار داده؛ حالتی است که فرزند مذکر دچار بیماری و عدم توانایی کسب درآمد باشد؛ لذا در صورت تایید توسط کمیسیون پزشکی و ستاد بهزیستی مشمول دریافت این کمک هزینه هستند.
همانطور که می‌دانید فرزندان مذکور، برای سرپرستان شاغل و بازنشسته در صندوق کشوری یا تامین اجتماعی تا سن ۱۸ سالگی مستحق دریافت حق عائلهمندی یا حق اولا هستند؛ اما این شرایط برحسب وضعیت تحصیل یا سلامت فرزند پسر منعطف بوده و می‌توانند پس از این سن نیز تحت حمایت مالی والدین و برخورداری از مزایای جانبی صندوق بازنشستگی کشوری باشند.
به این منظور در صورتی که فرزند پسر مشغول به تحصیل در یکی از موسسات و دانشگاه‌های رسمی باشد نیز تا پایان دوره تحصیل مشمول حق عائلهمندی هستند و پس از آن باید وارد بازار کار شده و استقلال مالی پیدا کنند؛ زیرا در هر صورت پس از تحصیل از تحت تکفل والدین برای دریافت مزایای جانبی خارج می‌شوند.
قانون عائله مندی بعد از طلاق زوجین
از مسائل مهم در زمینه حق عائلهمندی تکلیف این مزایا پس از طلاق زوجین است و در این شرایط اگر زوجین بدون فرزند باشند حق عائلهمندی به طور کلی حذف شده و به هیچ یک از مرد و زن تعلق نمی‌گیرد. البته در موارد استثنایی زنانی که پیش تاهل این حق را دریافت کرده‌اند پس از متارکه نیز مجددا مشمول دریافت این مزایا هستند؛ در صورت وجود فرزند نیز این مزایا با زوجی است که تکفل فرزند را برعهده دارد و به دیگری تعلق نمی‌گیرد.
قانون بعدی در مورد زوجینی است که پس از متارکه مجددا با همدیگر ازدواج می‌کنند و در این وضعیت باز هم مشمول دریافت حق عائلهمندی هستند؛ علاوه‌براین زوجینی که در دوران عقد جدا شوند در صورتی که صاحب فرزندی نباشند امتیاز عائلهمندی را از دست می‌دهند.
- هر دو زوجین تحت پوشش بیمه باشند.
- هر دو زوجین سابقه ۷۲۰ روز حق پرداخت سنوات بیمه را دارا باشند.
- اگر یکی از زوجین فوت کند؛ همسر بازمانده مستحق دریافت حق عائلهمندی هستند.
- همسر بازمانده فاقد اشتغال و درآمد باشد.
آیا حق عائله مندی به زن تعلق میگیرد؟
حق عائلهمندی در گذشته مشمول حال زنان مجرد نیز می‌شد؛ اما بعد‌ها این بانوان از گروه دریافتی حق عائلهمندی خارج شدند؛ در حال حاضر نیز زنان شاغل و بازنشسته بیمه شده که متاهل و دارای فرزند هستند این مزایا را دریافت می‌کنند.
بخش نامه حق عائله مندی زنان شاغل
این بخش نامه در سال ۱۳۹۰ و به منظور برخورداری زنان بیمه شده توسط صندوق‌های مختلف ارائه و تصویب شد و مطابق با آن تمامی زنان شاغل، وظیفه بگیر و بازنشسته‌ای که همسر ندارند و یا همسر آن‌ها دچار معلولیت و از کار افتادگی است؛ یا خود زن تنها سرپرست و مسئول معیشت خانواده باشد تعلق میگیرد.
جمع بندی پیرامون حق اولاد و عائله مندی
حقوق عائلهمندی ازجمله مزایای خاصی است که صندوق‌های بیمه و بازنشستگی برای نیروی کار و بازنشستگان در جهت افزایش رفاه اقتصادی و متناسب‌سازی بودجه مالی آن‌ها همگام با نرخ تورم هر ساله تعیین می‌کنند و شامل مبالغی است که به واسطه تاهل و فرزندآوری به همسر و فرزندان بنابر شرایط خاصی تعلق میگیرد و پرداخت آن از طرف کارفرما برای کارگران مطابق با شرایط قانون کار صورت میگیرد. پرداخت این مزایا با توجه به وضعیت همسر، تعداد، جنسیت، سن فرزندان و همچنین وضعیت سلامت، تحصیل و توانایی اشتغال آن‌ها انجام شده و هرگونه تغییر در وضعیت تاهل و تکفل فرزندان در صورت مغایرت با قوانین حق عاقل‌مندی سبب قطع این مزایا می‌شود.